Zdrowie psychiczne osób starszych – kiedy warto zgłosić się do psychiatry?
Trudności psychiczne u osób starszych są częstsze, niż się powszechnie uważa – i często pozostają niezauważone lub mylnie przypisywane „starości”. Obniżony nastrój, problemy ze snem, lęk, spadek motywacji, wycofanie z życia społecznego czy zaburzenia pamięci mogą być objawem zaburzeń psychicznych, a nie naturalnym procesem starzenia.
Objawy problemów psychicznych u osób starszych
Zaburzenia psychiczne u seniorów często mają mniej typowy przebieg i są trudniejsze do rozpoznania – zarówno przez bliskich, jak i przez samych pacjentów. Mogą obejmować:
- przewlekłe zmęczenie, brak energii, utratę zainteresowań
- trudności ze snem, wczesne budzenie się, nieregularny rytm snu i czuwania
- nasilone lęki, niepokój, nadwrażliwość na bodźce
- uczucie osamotnienia, wycofanie z relacji, unikanie kontaktu
- problemy z pamięcią, koncentracją, poczucie „spowolnienia myślenia”
- drażliwość, apatia, obojętność emocjonalna
- pogorszenie apetytu lub nadmierne objadanie się
Często objawy depresji czy zaburzeń lękowych u osób starszych są maskowane przez dolegliwości somatyczne – bóle, zaburzenia trawienia, kołatania serca – co może opóźniać postawienie trafnej diagnozy.
Najczęstsze trudności psychiczne w wieku senioralnym
Wśród najczęściej występujących zaburzeń psychicznych u osób starszych znajdują się:
- depresja wieku podeszłego
- zaburzenia lękowe
- zaburzenia snu
- zaburzenia adaptacyjne – reakcje na stratę, chorobę, samotność
- łagodne zaburzenia poznawcze (MCI) i początki chorób neurodegeneracyjnych (np. otępienie, choroba Alzheimera, choroba Parkinsona)
Warto zaznaczyć, że nawet w przypadku współistniejących chorób somatycznych czy otępiennych, odpowiednio dobrane leczenie psychiatryczne może poprawić komfort życia pacjenta.
Jak wygląda diagnoza i leczenie?
W procesie diagnostycznym uwzględniam zarówno aspekty psychiczne, jak i somatyczne – ponieważ wiele objawów może mieć podłoże mieszane. Kluczowe jest zrozumienie kontekstu życiowego seniora: sytuacji rodzinnej, utrat, zmian życiowych i chorób przewlekłych.
Leczenie może obejmować:
- indywidualnie dobraną farmakoterapię, uwzględniającą wiek i inne schorzenia
- psychoedukację dla pacjenta i/lub jego bliskich
- w niektórych przypadkach zalecenie psychoterapii wspierającej lub kontaktu z ośrodkami wsparcia dla seniorów
Dlaczego nie warto bagatelizować objawów?
Zdrowie psychiczne jest równie ważne jak fizyczne – także (a może zwłaszcza) w starszym wieku. Trudności emocjonalne, lęk, przygnębienie czy problemy z pamięcią mogą być leczone, a szybka diagnoza pozwala zapobiec ich nasileniu i pogorszeniu jakości życia.
Prowadzę konsultacje psychiatryczne w Bielsku-Białej oraz online – pomagam osobom starszym w rozpoznawaniu i leczeniu zaburzeń psychicznych, z uwzględnieniem specyfiki późnego wieku.